Đánh giá tổn thương cơ quan đích của người bị tăng huyết áp

1. Tổn thương tại tim

Bệnh lý tăng huyết áp liên quan trực tiếp đến các tổn thương tim vậy nên người bệnh cần làm các kiểm tra sức khỏe tim mạch:

• Điện tâm đồ cần được làm một cách thường quy cho tất cả các người bệnh tăng huyết áp nhằm phát hiện tình trạng phì đại thất trái, thiếu máu cục bộ cơ tim hay các rối loạn nhịp tim.
• Siêu âm tim là một phương pháp thăm dò nhạy hơn trong việc đánh giá có hay không tình trạng phì đại thất trái. Ngoài ra, siêu âm tim giúp xác định hình thái, cấu trúc thất trái, chức năng tâm thu và chức năng tâm trương thất trái.

Siêu âm tim người lớn cơ bản

Điện tâm đồ người lớn cơ bản

2. Tổn thương ở mạch máu

Tổn thương mạch máu được đánh giá bằng siêu âm Doppler, biết được tình trạng hệ thống động mạch cảnh (đặc biệt trong việc phát hiện các mảng xơ vữa mạch cảnh không triệu chứng...), đánh giá hệ thống động mạch thận…

• Biểu hiện sớm bao gồm tăng độ cứng và tăng xơ vữa thành mạch, muộn hơn là các bệnh lý vi mạch hoặc các bệnh mạch ngoại biên. Nguy hiểm nhất phải kể đến là hội chứng động mạch chủ cấp (ví dụ: Lóc tách thành ĐM chủ, tụ máu trong thành ĐM chủ, loét xuyên thành động mạch chủ….).

Bệnh lý phình tách động mạch chủ

• Đo chỉ số huyết áp cổ chân - cánh tay (ABI): ABI < 0.9 hoặc > 1.4 có thể coi như một chỉ điểm cho bệnh động mạch chi dưới. Đây cũng là phương pháp được đề xuất bởi hiệp hội tim mạch Châu Âu và Việt Nam để đánh giá và sàng lọc bệnh động mạch chi dưới trong cộng đồng.

Bảng: Phân độ và ý nghĩa chỉ số ABI.

Các vị trí đo huyết áp và cách tính chỉ số ABI

Chú thích: R – Bra: cánh tay bên phải. R – Ank: cổ chân bên phải. L: bên trái. HA: huyết áp. ĐMNB: động mạch ngoại biên. ĐM: bình thường. ABI: Ankle Brachinal Index: chỉ số cổ chân cánh tay.

Để đánh giá tình trạng của những bệnh nhân mắc bệnh lý tăng huyết áp, người bệnh có thể đến các cơ sở y tế hoặc thăm khám online với các chuyên gia về tim mạch tại IVIE - Bác sĩ ơi bằng hình thức video call. Liên hệ ngay tổng đài, đặt lịch khám với các chuyên gia nhanh gọn, tiện ích. 

1900 3367

3. Tổn thương ở đáy mắt

Tổn thương mắt do tăng huyết áp:

• Soi đáy mắt nên thực hiện ở những trường hợp THA nặng. Các biến đổi nhẹ ở đáy mắt nhìn chung là không đặc hiệu ngoại trừ khi thấy ở những người trẻ tuổi.
• Các tổn thương đáy mắt mức độ nặng như xuất huyết, xuất tiết, phù gai thị chỉ thấy ở các trường hợp THA mức độ nặng và được chứng minh có liên quan với tăng nguy cơ tim mạch.
• Bệnh võng mạc tăng huyết áp mức độ vừa tới nặng tương ứng với độ III-IV được mô tả bởi sự xuất huyết, xuất tiết và phù gai thị. Trước đây bệnh võng mạc THA mức độ nặng được gọi là THA ác tính, mức độ vừa được gọi là THA tiến triển. Hai thuật ngữ này hiện nay ít dùng nên tránh sử dụng. Bệnh võng mạc tăng huyết áp mức độ vừa - nặng thường kèm theo xơ hoá cầu thận cấp do tăng huyết áp. Biểu hiện thường đau đầu; mất thị giác hoặc nhìn mờ; rối loạn ý thức. Các trường hợp nghiêm trọng có thể xuất hiện suy thận, suy tim, thiếu máu tan máu vi mạch và đông máu nội mạch rải rác (DIC).

Tổn thương võng mạc do bệnh lý tăng huyết áp

Tổn thương võng mạc do tăng huyết áp

• Độ I: Động mạch võng mạc khúc khuỷu, xơ hoá.
• Độ II: Bắt chéo động mạch, tĩnh mạch (dấu hiệu Salus-Gunn).
• Độ III: Xuất huyết dạng đốm, xuất tiết võng mạc.
• Độ IV: Phù gai thị.

4. Tổn thương ở thận

• Giai đoạn sớm có thể xuất hiện microalbumin niệu, sau đó là albumin đại thể.
• Giai đoạn muộn hơn là tình trạng suy giảm chức năng lọc cầu thận. Người mắc bệnh lý tăng huyết áp luôn được tính mức tổn thương thận lọc cầu thận hoặc mức độ thanh thải creatinin một cách thường quy.

Cách tính mức lọc cầu thận theo Phương trình Cockcroft-Gault

5. Tổn thương ở não

Trong cơn tăng huyết áp có thể gây ra nhiều tổn thương não nghiêm trọng:

• Các biến chứng nặng nề là đột quỵ não (đột quỵ thiếu máu não hoặc đột quỵ xuất huyết não). Trong cơn THA cấp cứu có thể có tình trạng bệnh não do THA.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) và đặc biệt là chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não có thể giúp phát hiện các tổn thương não như trên. Hạn chế lớn là các thăm dò chẩn đoán hình ảnh này hiện chưa sẵn có ở nhiều cơ sở y tế và giá thành còn tương đối cao.
• Ở bệnh nhân cao tuổi có THA, có thể chỉ định các trắc nghiệm và thăm dò đánh giá nhận thức nhằm phát hiện sớm tình trạng suy giảm chức năng não bộ.

Hai thể bệnh lý lâm sàng của tổn thương não do tăng huyết áp

Bệnh tăng huyết áp là chứng bệnh phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm dẫn đến tử vong hoặc những biến chứng nặng nề khác. Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kì và có lỗi sống lành mạnh sẽ phần nào giúp đẩy lùi được căn bệnh này. Đặt lịch khám, kiểm tra sức khỏe chuyên sâu tại các bệnh viện uy tín trên toàn quốc tại website của IVIE - Bác sĩ ơi ngay hôm nay để phòng chống bệnh lý tăng huyết áp và những biến chứng của bệnh lý này cho gia đình.