Điều trị viêm tai giữa bằng kháng sinh nào?

1. Điều trị viêm tai giữa như thế nào?

Đối với viêm tai giữa, tùy vào giai đoạn bệnh mà ta có hướng xử trí khác nhau cho phù hợp. Điều trị cụ thể đối với hai giai đoạn của viêm tai giữa như sau:

a. Giai đoạn đầu

Trong giai đoạn này, biểu hiện chủ yếu là triệu chứng của viêm mũi họng như sốt, đau họng, chảy mũi,… Kèm theo đó có thể có triệu chứng tại tai như đau hoặc ù tai, khám thấy màng nhĩ xung huyết. Vì thế, chủ yếu là điều trị viêm mũi họng: Nhỏ mũi các thuốc sát trùng, súc họng bằng các dung dịch kiềm. Nếu bệnh nhân có sốt cao và ảnh hưởng toàn thân thì có thể uống hoặc tiêm kháng sinh.

b. Giai đoạn toàn phát

Giai đoạn này cần phải chích rạch màng nhĩ kịp thời và đúng cách để dẫn lưu mủ. Kịp thời là khi có mủ ứ đọng và màng nhĩ phồng, đúng cách là chích rạch ở ¼ sau dưới màng nhĩ. Sau khi chích rạch, cần đặt bấc dẫn lưu mủ và theo dõi cho đến khi vết chích liền.

Trong trường hợp đã tự vỡ mủ, người bệnh cần được làm thuốc tai, đảm bảo hai nguyên tắc sau:

- Dẫn lưu tốt: Nếu lỗ thủng nhỏ quá thì phải được chích thêm, nếu lỗ thủng liền sớm quá mà màng nhĩ còn ứ mủ và căng thì phải chích lại.

- Rửa tai tốt: Người bệnh được bác sĩ làm thuốc tai ướt đúng kỹ thuật và nhỏ thuốc điều trị tại chỗ.

Làm thuốc tai là một kỹ thuật tai mũi họng bao gồm rửa tai và nhỏ thuốc tại chỗ cho người bệnh. Tùy vào chỉ định của từng trường hợp cụ thể mà thuốc được sử dụng khác nhau. Đối với viêm tai giữa, các thuốc được phối hợp gồm thuốc sát khuẩn, giảm đau và kháng sinh.

Gọi hotline 19003367 hoặc Tải ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi để đặt khám ưu tiên, nhanh chóng, giảm thời gian chờ đợi tại các Bệnh viện tuyến trung ương và các phòng khám hàng đầu tại Hà Nội, Đà Nẵng và Thanh Hóa.

2. Có nên dùng kháng sinh để điều trị viêm tai giữa không?

Một số ba mẹ không muốn con của mình phải điều trị kháng sinh, nhất là khi chúng còn quá nhỏ. Câu hỏi thường đặt ra là: Liệu có bắt buộc phải dùng kháng sinh trong viêm tai giữa không? Không phải tất cả mọi trường hợp viêm tai giữa đều cần dùng kháng sinh. Chúng ta vẫn có thể lựa chọn cách điều trị triệu chứng bằng giảm đau, hạ sốt rồi theo dõi đáp ứng điều trị.

Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm tai giữa vẫn được khuyên dùng vì những lý do sau:

- Thuốc kháng sinh làm giảm cơn đau nhanh chóng chỉ sau 2 -3 ngày trong khi nếu để tự hết nhiễm trùng thì phải sau 4 – 7 ngày các triệu chứng mới thuyên giảm.

- Kháng sinh giúp dự phòng các biến chứng nội sọ do tai nguy hiểm nhờ khả năng diệt vi khuẩn, ngăn ngừa chúng lây lan ra các cơ quan lân cận.

Có hai chiến lược để điều trị viêm tai giữa: Điều trị kháng sinh ngay và theo dõi rồi mới điều trị kháng sinh khi triệu chứng xấu đi hoặc không cải thiện sau 48 -  72 giờ. Việc lựa chọn chiến lược phụ thuộc vào tuổi của trẻ, mức độ nghiêm trọng của bệnh:

- Đối với trẻ < 6 tháng tuổi: Nên được điều trị kháng sinh ngay. Trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi có sốt có thể đánh giá thêm trước khi bắt đầu điều trị kháng sinh để tránh che lấp triệu chứng.

- Trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi: Nên được điều trị ngay bằng kháng sinh thích hợp. Trong trường hợp trẻ bị viêm tai giữa một bên và các triệu chứng chỉ ở mức độ nhẹ, có thể quan sát thêm trước khi đưa ra quyết định.

- Trẻ từ 2 tuổi trở lên: Nếu có biểu hiện nhiễm độc, đau nhức tai trên 48 giờ, sốt > 39 oC thì cần điều trị kháng sinh ngay. Nếu các triệu chứng nhẹ thì có thể theo dõi ban đầu rồi quyết định điều trị kháng sinh sau 48 – 72 giờ nếu diễn tiến xấu.

3. Lựa chọn kháng sinh trong điều trị viêm tai giữa

Khi đã quyết định điều trị kháng sinh cho viêm tai giữa, việc lựa chọn loại kháng sinh nào cần dựa trên những nguyên tắc sau:

- Đạt hiệu quả tốt về mặt lâm sàng và vi sinh.

- Mùi vị và kết cấu của thuốc người bệnh có thể chấp nhận được.

- Không có tác dụng phụ và độc tính.

- Thuận tiện khi sử dụng.

- Giá cả hợp lý.

Tùy vào đối tượng mà ta lựa chọn loại kháng sinh cho phù hợp. Sau đây là những loại kháng sinh đầu tay thường được chỉ định trong viêm tai giữa:

a. Amoxicillin

Kháng sinh được chỉ định cho trẻ viêm tai giữa có nguy cơ kháng amoxicillin thấp. Tức là trẻ chưa dùng kháng sinh thuộc nhóm beta-lactam trong 30 ngày trước đó và không có tiền sử viêm tai giữa cấp tái phát không đáp ứng với amoxicillin.

Liều được sử dụng là 90 mg/kg mỗi ngày, chia làm 2 lần. Liều tối đa là 3g/ ngày. Liệu trình điều trị kéo dài 10 ngày đối với trẻ em dưới 2 tuổi, với trẻ từ 2 tuổi trở lên, điều trị từ 5 – 7 ngày.

c. Amoxicillin-clavulanate

Augmentin là một thuốc thuộc nhóm này thường được sử dụng trên lâm sàng, chỉ định cho trẻ bị viêm tai giữa mà có nguy cơ kháng beta-lactam. Tức là trẻ đã dùng kháng sinh beta-lactam trong 30 ngày trước đó, đồng thời bị viêm kết mạc có mủ (thường do HI) hoặc có tiền sử viêm tai giữa cấp tái phát không đáp ứng với amoxicillin.

Liều điều trị là 90 mg/kg amoxicillin và 6.4 mg/kg clavulanate mỗi ngày. Tương tự với amoxicillin, ta điều trị cho trẻ dưới 2 tuổi trong 10 ngày và trẻ trên 2 tuổi từ 5 – 7 ngày.

d. Một số kháng sinh khác

Amoxicillin là kháng sinh cho viêm tai giữa đầu tay được lựa chọn vì nó có hiệu quả, an toàn, tương đối rẻ và có phổ kháng khuẩn hẹp có thể hạn chế tình trạng kháng kháng sinh về sau. Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh nhân bị dị ứng với penicillin, chúng ta sẽ sử dụng một số kháng sinh thay thế.

Kháng sinh nhóm Cephalosporin: Được sử dụng trong trường hợp có phản ứng quá mẫn chậm với penicillin. Những phản ứng này thường xuất hiện sau một ngày điều trị như mề đay, phù mạch, co thắt phế quản,… Trong nhóm này có Cefaclor thường được lựa chọn trên lâm sàng.

Kháng sinh nhóm Macrolide: Được sử dụng khi có phản ứng quá mẫn tức thì hoặc phản ứng quá mẫn chậm nghiêm trọng. Các triệu chứng xuất hiện trong vòng 1 giờ kể từ khi dùng liều penicillin đầu tiên. Trên lâm sàng thường sử dụng thuốc Roxythromycin.

4) Những lưu ý khi sử dụng kháng sinh

Tuy có nhiều ưu điểm là thế nhưng kháng sinh vẫn tiềm tàng những nguy cơ khi sử dụng không đúng cách. Sau đây là một số lưu ý khi sử dụng kháng sinh cho viêm tai giữa:

- Lựa chọn kháng sinh chính xác vì nếu sử dụng kháng sinh không đúng sẽ làm lu mờ triệu chứng, khó chẩn đoán. Mặt khác, dùng kháng sinh sai loại cũng có thể chuyển cấp thành mạn tính làm bệnh kéo dài và dễ gây biến chứng.

- Sau khi điều trị kháng sinh cần theo dõi triệu chứng cẩn thận. Nếu trẻ có biểu hiện dị ứng hoặc các triệu chứng bất thường, cần đưa đến bệnh viện ngay.

- Nếu sau 2 – 3 ngày điều trị kháng sinh, các triệu chứng vẫn không thuyên giảm hoặc có xu hướng tệ hơn thì cần đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và thay đổi điều trị.

- Tái khám đúng lịch hẹn để kiểm tra chính xác tình trạng nhiễm trùng và ứ dịch tai giữa đã hết chưa.

- Tuyệt đối không tự ý mua thuốc kháng sinh về uống mà phải có chẩn đoán chính xác và kê đơn từ bác sĩ.

Tóm lại, kháng sinh không phải một chỉ định bắt buộc trong điều trị viêm tai giữa nhưng nó lại rất thường được sử dụng vì nhiều lợi ích đem lại. Tuy nhiên, bạn cần hiểu rõ khi nào cần sử dụng kháng sinh và những loại kháng sinh nào phù hợp. Mong rằng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết về kháng sinh cho viêm tai giữa. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên lạc với IVIE - Bác sĩ ơi để được hỗ trợ giải đáp sớm nhất.

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh!