Sốt xuất huyết ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

1. Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ

Virus Dengue là nguyên nhân gây nên bệnh sốt xuất huyết. Là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan từ người mắc bệnh sang người lành bởi muỗi vằn truyền virus Dengue. Bệnh có thể gây đau nhức trầm trọng ở cổ và các khớp. Với trường hợp bị sốt xuất huyết nặng còn có thể bị chảy máu, huyết áp giảm đột ngột và nguy cơ tử vong cao.

Chính vì thế, trẻ em là đối tượng dễ bị muỗi tấn công nhất bởi bản tính hiếu động, ham chơi nên trẻ thường thích chơi ở chỗ tối và những nơi mà muỗi thường lựa chọn để hoạt động. Ngoài ra, do thân nhiệt, nhịp thở của trẻ thường cao hơn người lớn, tình trạng ra mồ hôi ở trẻ nhiều hơn nên muỗi dễ phát hiện và đốt trẻ. Vậy nên, đây là những nguyên nhân gây nên bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em.

2. Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em

Trẻ bị sốt xuất huyết thường có biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau và diễn biến phức tạp. Bệnh thường khởi phát khá đột ngột và có diễn biến bệnh nhanh chóng từ nhẹ đến nặng qua ba giai đoạn sau: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục.

a. Giai đoạn sốt

Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em ở giai đoạn này thường bị sốt cao và liên tục. Trẻ nhỏ tuổi thì bứt rứt và quấy khóc. Còn với trẻ lớn hơn thì cảm thấy đau đầu, chán ăn, buồn nôn, biểu hiện da sung huyết (quan sát thấy có chấm xuất huyết dưới da), đau cơ khớp, nhức ở hai hố mắt, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Ở giai đoạn này kết quả xét nghiệm máu không phản ánh rõ ràng. Cụ thể là dung tích hồng cầu (Hematocrit) đa số là bình thường, số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm dần, trong khi đó lượng bạch cầu thường giảm.

b. Giai đoạn nguy hiểm

Sau giai đoạn sốt trẻ sẽ tiến vào giai đoạn nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết. Giai đoạn này thường rơi vào ngày thứ 3 - 7 sau khi mắc bệnh. Ở giai đoạn này trẻ có thể còn sốt hoặc đã thuyên giảm và trẻ có thể bị thoái huyết tương. Tình trạng này thường kéo dài trong 24 đến 48 giờ. Nó có thể là nguy cơ dẫn đến tử vong cho các bệnh nhi bị sốt xuất huyết.

Ở giai đoạn này khi khám bệnh có thể nhận thấy trẻ bị tràn dịch ở màng phổi, màng bụng, gan to bất thường và mi mắt bị phù nề. Nếu trẻ bị thoát huyết tương nặng sẽ dẫn đến tình trạng bị sốc, với các biểu hiện như: vật vã, bứt rứt, lờ đờ, lạnh đầu chi, da lạnh, mạch nhanh nhỏ, ít tiểu. Ngoài ra có thể bị tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp. Nếu trẻ bị xuất huyết dưới da hoặc xuất hiện các mảng bầm tím, các nốt xuất huyết nằm rải rác hoặc tập trung ở trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, hay phần bụng, đùi, mạng sườn. Hoặc hơn nữa là xuất huyết ở niêm mạc như: chảy máu mũi, chảy máu chân răng hay tiểu ra máu, các mẹ cần lưu ý hết sức.

Tuy nhiên các mẹ cũng cần biết rằng, xuất huyết không phải là biểu hiện bắt của của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, vì có trẻ tuy mang bệnh nhưng không có biểu hiện hay triệu chứng xuất huyết. Nhưng dù có hoặc không có triệu chứng thì bệnh vẫn có thể đã tới giai đoạn nguy hiểm và có thể gây tử vong cho bé và những biến chứng nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết. 

c. Giai đoạn hồi phục

Sau khi qua giai đoạn nguy hiểm từ 48 - 72 giờ là giai đoạn phục hồi. Ở giai đoạn này trẻ hết sốt, tình trạng cải thiện nhiều, biểu hiện thèm ăn, huyết áp ổn định hơn và tiểu nhiều hơn. Khi đi xét nghiệm máu sẽ thấy số lượng bạch cầu tăng lên nhanh, số lượng tiểu cầu dần trở về mức bình thường, nhưng thường chậm hơn so với bạch cầu.

Tải ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi để đặt khám trực tuyến với bác sĩ hoặc gọi đến hotline 19003367 để được hướng dẫn sử dụng ứng dụng!

3. Cách điều trị sốt xuất huyết cho trẻ tại nhà

Khi người nhà nhận thấy trẻ có dấu hiệu bị sốt xuất huyết, cần lập tức đưa trẻ đến các bệnh viện để được thăm khám và chẩn đoán một cách chính xác nhất. Sau đó, phần lớn các trẻ em bị sốt xuất huyết đều có thể được điều trị tại nhà (điều trị ngoại trú) và sẽ có lịch tái khám đầy đủ theo lịch hẹn của các bác sĩ điều trị. Nhưng người nhà cần lưu ý chỉ dẫn của bác sĩ để quá trình điều trị đạt hiệu quả nhanh nhất và cụ thể như sau:

• Nếu trẻ sốt cao trên 39 độ C, cần uống ngay thuốc hạ sốt paracetamol theo hướng dẫn sử dụng, nới lỏng quần áo, lau mát. Chú ý không được dùng thuốc hạ sốt: aspirin hay ibuprofen, vì có thể dẫn đến xuất huyết, toan máu.
• Cho bé uống nhiều nước (nước sôi để nguội), oresol (nước điện giải), nước trái cây (nước dừa, cam, chanh,...) hoặc cháo loãng pha với muối, để bổ sung chất điện giải cho bé.
• Nên chia bữa ăn trong ngày thành nhiều bữa nhỏ, thức ăn loãng, dễ tiêu và cân bằng dinh dưỡng. Không nên dùng thực phẩm và nước uống có màu sẫm (tránh trường hợp bị nhầm lẫn với xuất huyết tiêu hóa);
• Nên để trẻ nghỉ ngơi tại nhà, hạn chế vận động thời gian trẻ bị sốt xuất huyết.
• Nếu trường hợp trẻ không thể uống được nước do nôn ói quá nhiều, lờ đờ, không tỉnh táo, người nhà cần đưa bệnh nhi đến ngay các cơ sở y tế để được hướng dẫn thêm.

4. Cách phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em

Hiện nay, Việt Nam vẫn chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu và vaccine để phòng bệnh sốt xuất huyết. Và biện pháp phòng bệnh hiện nay được áp dụng là chủ động kiểm soát các loại côn trùng trung gian truyền bệnh như: diệt bọ gậy, diệt muỗi, tránh để muỗi đốt, vệ sinh sạch sẽ môi trường sống và loại bỏ các ổ chứa nước lắng đọng. 

Sau đây là một số cách loại bỏ nơi sinh sống và sinh sản của muỗi, tiêu diệt lăng quăng/bọ gậy:

• Đậy kín các dụng cụ có chứa nước, để muỗi không thể vào đẻ trứng được.
• Thả cá vào các dụng cụ đựng nước dung tích lớn (bể, giếng, chum, vại...) để cá ăn hết lăng quăng/bọ gậy. Các loại cá nên lựa chọn như: cá bảy màu, cá sóc, cá rô phi, cá chép,...
• Vệ sinh tất cả các dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ (lu, khạp...) thường xuyên.
• Thu gom, vứt bỏ các vật dụng, phế liệu trong nhà và xung quanh nhà như: chai, lọ, mảnh vỡ vỏ chai, mảnh lu vỡ, ống bơ, vỏ quả dừa, lốp xe, vỏ xe cũ, hốc tre,...
• Vệ sinh môi trường sinh sống, lật úp các vật dụng chứa nước không dùng đến.
• Bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn/tủ đựng chén bát, thay nước bình hoa/bình bông.

Cách phòng chống muỗi đốt tốt nhất cho trẻ:

• Cho trẻ mặc quần áo dài tay.
• Ngủ trong màn, giăng mùng, kéo rèm (kể cả ban ngày);
• Sử dụng bình xịt diệt muỗi, nhang hương chống muỗi, kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi,...

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu và vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết. Biện pháp phòng bệnh đang được áp dụng là chủ động kiểm soát các loại côn trùng trung gian truyền bệnh, như diệt bọ gậy (lăng quăng), tiêu diệt muỗi trưởng thành, tránh để muỗi đốt, vệ sinh môi trường sống, loại bỏ các ổ chứa nước lắng đọng. Hãy thực hiện những điều sau đây để bảo vệ sức khỏe của bé yêu, phòng chống căn bệnh sốt xuất huyết nguy hiểm.

Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích cho bạn. Hiện nay, đang trong thời gian giao mùa các mẹ cần giữ gìn sức khỏe cho trẻ để tránh các bệnh dễ mắc trong thời tiết giao mùa này bạn nhé!

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh