Tìm hiểu tình trạng bướu giáp và thai kỳ trong giai đoạn mang thai

1. Bạn cần biết bướu giáp thai kỳ là gì?

a. Bướu giáp thai kỳ

Người phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ có những thay đổi đáng kể, trong đó đáng chú ý nhất là nồng độ của các hormon tuyến nội tiết và sinh dục. Vì tuyến giáp cũng góp phần tác động lên tuyến sinh dục và tuyến sữa nên sự tăng giảm hormone sinh dục nữ ảnh hưởng đáng kể đến nồng độ hormon giáp. 

Bướu giáp thai kỳ nếu không được can thiệp kịp thời sẽ dẫn đến những rủi ro cho cả mẹ và bé vì nhìn chung, tuyến giáp cũng có vai trò tăng cường sự phát triển của não bộ trong giai đoạn bào thai.

b. Khi mang thai, chức năng nội tiết của tuyến giáp sẽ thay đổi như thế nào?

Tuyến giáp ở phụ nữ mang thai sẽ có hai sự biến đổi chính:

- Thay đổi về số lượng hormone:

Khi đậu thai, cơ thể người mẹ sẽ sản sinh ra 2 loại hormon chính: βhCG (human chorionic gonadotropin) và estrogen. Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, βhCG sẽ làm giảm nồng độ TSH (một hormone tham gia vào quá trình kích hoạt sản xuất hormon giáp T3,T4), lúc này gọi là cường giáp cận lâm sàng. Sự thay đổi này sẽ trở lại bình thường khi thai kỳ bước sang giai đoạn tiếp theo.

Hormone sinh dục nữ estrogen sẽ làm tăng sự gắn giữa T3, T4 lên protein huyết thanh nhưng nồng độ hormon T3,T4 trong máu vẫn được duy trì ở mức độ ổn định nên chức năng tuyến giáp không bị ảnh hưởng.

Như vậy, sự thay đổi này xảy ra trong mỗi giai đoạn của thai kỳ và trở lại mức bình thường nhờ vào các cơ chế phản hồi và bảo vệ của cơ thể người mẹ. tuy nhiên, khi nồng độ TSH, FT3, FT4 không được duy trì ổn định sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng giáp.

- Thay đổi về kích thước tuyến giáp:

Ở một số phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ sống ở vùng núi cao không bổ sung đủ lượng I ốt vào chế độ ăn hàng ngày,  tuyến giáp có thể gia tăng kích thước trong quá trình mang thai. Sự tăng này lớn hơn bình thường khoảng 10-15% được được gọi là bướu cổ. Nếu phát hiện có một khối sưng lồi lên ở vùng giữa cổ, các mẹ phải đến bệnh viện thăm khám ngay để được hỗ trợ kịp thời.

c. Tuyến giáp tác động lên mẹ và sự phát triển của thai nhi  như thế nào?

Trong quý đầu (10-12 tuần đầu) của thai kỳ, sự phát triển của thai nhi phụ thuộc hoàn toàn vào chức năng tuyến giáp của người mẹ. Hết 3 tháng đầu, cơ thể của bé sẽ tự sản xuất ra hormone giáp. Tuy vậy, cơ thể bé vẫn còn bị ảnh hưởng bởi lượng I ốt mẹ bé cung cấp. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo phụ nữ mang thai nên bổ sung 200 mcg I ốt/ngày để duy trì chức năng tuyến giáp cho cả mẹ và trẻ.

Tải ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi để đặt khám trực tuyến với bác sĩ hoặc gọi đến hotline 19003367 để được hướng dẫn sử dụng ứng dụng!

2. Cường giáp và thai kỳ

Một số ít người phụ nữ hay bị cường giáp trong quá trình mang thai, nguyên nhân của điều này có thể là do:

- Bệnh Basedow có lẽ là nguyên nhân thường gặp nhất, chiếm tới 80-85%, tỷ lệ gặp 1/1500 phụ nữ mang thai.

- Một vài trường hợp βhCG tăng quá cao cũng gây triệu chứng của cường giáp.

Các triệu chứng bệnh cường giáp trong giai đoạn mang thai rất dễ nhầm với thai nghén nên khó nhận biết:

- Sợ nóng

- Vã mồ hôi

- Sự thay đổi về mặt cảm xúc.

- Nhịp tim nhanh trên 100 lần/phút.

Cường giáp không những ảnh hưởng đến cơ thể người mẹ mà trẻ nhi cũng gặp những vấn đề nghiêm trọng. Sự phát triển hơn mức bình thường của tuyến giáp dễ làm cho mẹ đẻ non hoặc tiền sản giật, ngoài ra có nguy cơ bị suy tim và nhiễm độc giáp cấp tính. Do đó, cần phải lưu ý đến bệnh cường giáp vào 3 tháng đầu và 3 tháng cuối của thai kỳ.

Đối với cơ thể non nớt của trẻ, cường giáp không được kiểm soát tốt sẽ dẫn đến bệnh dị tật tim bẩm sinh, thai chậm phát triển, trẻ bị sinh non, thai chết lưu… Trường hợp kháng thể kích thích tuyến giáp TSI đi qua nhau thai sẽ gây nên trường hợp cường giáp ở trẻ sơ sinh.

Do đó, phát hiện sớm bệnh cường giáp và điều trị cho phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ là hết sức quan trọng. Cường giáp được phát hiện bằng siêu âm tuyến giáp và đo nồng độ các hormon trong máu (TSH, FT3, FT4) để chẩn đoán xác định.

Điều trị bệnh cường giáp trong thai kỳ bao gồm: Theo dõi chặt chẽ mà không dùng thuốc (ở giai đoạn nhẹ) hoặc dùng các loại thuốc kháng giáp PTU kết hợp xét nghiệm hormon tuyến giáp hàng tháng để theo dõi.

3. Suy giáp và thai kỳ

Nguyên nhân của bệnh suy giáp trong thai kỳ chủ yếu là do bệnh tự miễn (viêm tuyến mạn tính Hashimoto). Bệnh tiếp diễn do điều trị suy giáp (giai đoạn đầu của viêm Hashimoto) chưa đủ liều hoặc trước đó đã điều trị cường giáp bằng thuốc kháng giáp trạng.

Một số biểu hiện nặng của suy giáp thai kỳ đối với cơ thể mẹ được ghi nhận trên lâm sàng (chưa kịp thời điều trị hoặc điều trị chưa đủ liều ) bao gồm:

- Thiếu máu (giảm hồng cầu)

- Bệnh lý về cơ (đau cơ, yếu cơ)

- Suy tim sung huyết

- Tiền sản giật.

Những biến chứng này xảy ra khi người phụ nữ bị suy giáp nặng vì các triệu chứng cảnh báo thường nghèo nàn và trùng với biểu hiện do việc mang thai gây nên.

Suy giáp cũng ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của thai nhi. Cụ thể là:

- Trẻ sinh ra sẽ bị nhẹ cân, xuất hiện hiện tượng chảy máu khi vừa được sinh ra.

- Bất thường nghiêm trọng về nhận thức và phát triển của hệ thần kinh. Điều này có thể dự phòng nếu trẻ được phát hiện sớm ngay sau sinh.

Để hạn chế những biến chứng mà bệnh tuyến giáp ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển toàn diện của thai nhi, mẹ nên:

- Khám bệnh toàn thân nhất là tuyến giáp trước khi mang thai để kiểm tra nồng độ TSH.

- Phụ nữ bị bệnh về suy giáp cần được điều trị để đưa TSH, FT4 về mức bình thường.

- Nên sàng lọc suy giáp bẩm sinh cho trẻ mới sinh ở những trẻ có mẹ mắc bệnh suy giáp hoặc mẹ có nguy cơ bị bệnh tuyến giáp (trước đó điều trị cường giáp, tiền sử gia đình mắc bệnh lý tuyến giáp, bướu cổ).

Điều trị suy giáp cho phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ cũng giống như ở những đối tượng khác. Đó là biện pháp dùng hormon thay thế (levothyroxine) với liều lượng tăng từ 25-50% so với người bình thường.  Chức năng tuyến giáp được kiểm tra mỗi 6-8 tuần trong suốt quá trình mang thai để chắc chắn rằng chúng được ổn định ở mức bình thường . Tùy theo nồng độ hormon giáp của cơ thể mẹ mà liều thuốc levothyroxine sẽ được điều chỉnh thường xuyên bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết để đạt được hiệu quả tốt nhất.                       

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho quý bạn đọc những thông tin thật sự có ích. Và câu hỏi đặt ra là: Tại sao chúng cần phải nắm bắt các triệu chứng cơ thể đang cảnh báo về bệnh lý tuyến giáp, đặc biệt là trong thời kỳ dịch bệnh COVID-19 như hiện nay?

Bạn biết không, để phòng chống dịch, nhiều bệnh viện trên toàn quốc đã có những chính sách hạn chế bệnh nhân đến khám và chữa bệnh. Chính vì vậy,  phương pháp hỗ trợ tư vấn trực tuyến, kết nối y bác sĩ và bệnh nhân ngay tại nhà trở nên cực kỳ hữu ích hiện nay. Ngay khi có các dấu hiệu kể trên, xin hãy liên hệ với chúng tôi qua website: IVIE - Bác sĩ ơi hoặc tải app IVIE - Bác sĩ ơi ngay trên chiếc điện thoại cầm tay.

IVIE - Bác sĩ ơi tự hào là một ứng dụng đặt lịch thăm khám online, chuyên gia trong lĩnh vực kết nối bác sĩ và bệnh nhân ngay từ xa. Hãy cho chúng tôi cơ hội để được đồng hành cùng bạn trong thời kỳ khó khăn này, bạn nhé.

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe!