Vai trò của siêu âm tim trong khám và điều trị các bệnh lý tim mạch

1. Siêu âm tim là gì?

Siêu âm tim là xét nghiệm khá phổ biến trong quy trình khám chữa bệnh tại các bệnh viện trong và ngoài nước. Đây là phương pháp thăm dò chức năng không gây chảy máu nhưng mang lại hiệu quả cực kỳ lớn. Đặc biệt là trong việc chẩn đoán bệnh và theo dõi đáp ứng sau điều trị của các bệnh lý tim mạch.

Siêu âm tim đánh dấu một bước ngoặt giúp cho việc chẩn đoán lâm sàng tim mạch đạt được nhiều thành tựu ngoạn mục. Xét nghiệm dựa trên nguyên lý sử dụng sóng siêu âm có tần số cao để thu về hình ảnh động của tim có liên quan. Do đó xét nghiệm không chỉ khảo sát trực tiếp cấu trúc tim mà còn quan sát được sự vận động của các thành tim, van tim. Từ đó đo đạc được các kích thước của buồng tim, chiều dày thành tim và đánh giá được chức năng của thất trái.

2. Các loại siêu âm thông dụng hiện nay

Siêu âm tim ngày càng có sự cải tiến để chuẩn hóa hơn trong việc chẩn đoán các bệnh lý khác nhau. Mỗi loại siêu âm tim có một công dụng riêng và được chỉ định trong từng trường hợp. Dưới đây là một số hình thức siêu âm thông dụng được áp dụng phổ biến tại nước ta.

a. Siêu âm tim kiểu M (Motion – mode)

Siêu âm tim kiểu M giúp ghi lại sự vận đồng theo thời gian của cơ tim dựa trên chu kỳ tâm thu – tâm trương. Và nó còn có một tên gọi khác là kiểu TM, viết tắt của time motion – mode. Đây là dạng siêu âm tổng quát nhất có khả năng khảo sát từ gốc động mạch chủ xuống mỏm tim hay ngược lại từ mỏm tim lên động mạch chủ theo trục dọc. Ngoài ra với loại siêu âm tim này còn có thể đo được kích thước thất phải, độ dày của thành thất trái trong thời kỳ tâm trương lẫn tâm thu.

b. Siêu âm tim kiểu hai bình diện (Two – dimentional mode)

Siêu âm tim kiểu hai bình diện có tác dụng bổ sung chẩn đoán cho siêu âm tim kiểu M. Ngoài ra nó còn được gọi là siêu âm tim 2D tương đối phổ biến tại các bệnh viện tuyến dưới. Loại siêu âm kiểu hai bình diện có khả năng ghi được hình ảnh tim cắt lớp. Do đó quan sát được hình ảnh cấu trúc tim theo các trục khác nhau. Điều này giúp cho hình ảnh được rõ ràng và cho phép nhìn khu trú hình ảnh ở những vùng cần kiểm tra.

Siêu âm tim kiểu hai bình diện tỏ ra hiệu quả ở những bệnh lý như phình tim, rối loạn vận động tim, các khối u trong tim và đánh giá tình trạng của các van tim. 

c. Siêu âm doppler

Siêu âm tim doppler là xét nghiệm hình ảnh mới và có độ tin cậy cao hiện nay. Dựa trên nguyên lý khi chùm tia siêu âm đi qua một vật thể chuyện động sẽ sinh ra hiệu ứng doppler. Theo đó mỗi khi đầu phát và đầu thu sóng âm dịch chuyển tương đối với nhau sẽ xảy ra sự chênh lệch tần số sóng âm. Từ đó người ta có thể đo được tốc độ của dòng chảy trong tim qua các lỗ van, dòng chảy qua các lỗ thông.

Xét nghiệm này được chỉ định trong các trường hợp cần đánh giá huyết động qua các van tim hoặc dùng để phát hiện các dòng máu bất thường trong tim.

d. Siêu âm tim 3D, 4D

Siêu âm tim 3D là kỹ thuật mới cho phép hiển thị 3D các cấu trúc van tim và khối lượng của các buồng tim. Với hình ảnh sắc nét thu về từ các đầu dò siêu âm 3D, 4D giúp bác sĩ dễ dàng hơn trong việc phát hiện các bất thường.

e. Siêu âm tim qua thực quản

Đây là cách để đánh giá chính xác cấu trúc tim như tâm nhĩ,, vách liên thất, tĩnh mạch phổi, van hai lá và van động mạch chủ. Tuy nhiên xét nghiệm này có kỹ thuật khó và phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật viên phải có tay nghề cao. Ngoài ra bệnh viện cần có đầu do thực quản và được thực hiện ở bệnh nhân nhịn ăn, được gây tê tại chỗ hoặc dùng thuốc an thần nhẹ.

Tải ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi để đặt khám trực tuyến với bác sĩ hoặc gọi đến hotline 19003367 để được hướng dẫn sử dụng ứng dụng!

3. Chỉ định siêu âm tim

Siêu âm tim là xét nghiệm không xâm nhập nên chỉ định được mở rộng và bao gồm hầu hết các bệnh nhân có vấn đề về tim mạch. Bên cạnh đó, siêu âm tim có thể được thực hiện để đánh giá sức khỏe định kỳ ở những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ.

Không chỉ là xét nghiệm có tính an toàn cao mà thông tin thu được rất phong phú cả về hình thái lẫn huyết động. Điều này giúp ích rất lớn trong việc chẩn đoán các bệnh lý tim mạch.

4. Giá trị của siêu âm tim đối với các bệnh lý tim mạch

Không ai có thể phụ nhận được vai trò quan trọng của siêu âm tim trong chẩn đoán bệnh. Chỉ cần thực hiện một xét nghiệm đơn giản là bác sĩ tim mạch đã có thể thu về rất nhiều thông tin để đánh giá tình trạng bệnh và theo dõi được quá trình đáp ứng điều trị bệnh như thế nào.

- Dựa trên chỉ số co hồi thất trái, phân suất tống máu và cung lượng tim có thể đánh giá chức năng tâm thất. Phát hiện ra các bệnh lý bất thường như dày thất, suy tim trái...

- Đánh giá bệnh cơ tim dựa trên các chỉ số về chiều dày, kích thước của buồng thất trái, khối lượng cơ thất trái

- Đánh giá các bệnh lý van tim dựa trên các thông số huyết động của siêu âm doppler như bệnh hẹp hở van tim.

- Thăm dò được các bệnh lý tim bẩm sinh từ giai đoạn còn rất sớm

- Dựa vào phân suất tống máu có thể theo dõi đáp ứng điều trị của một số bệnh lý tim mạch

- Có thể phát hiện các bệnh tim thiếu máu cục bộ dựa trên phân tích vận động thành tim trong thời gian nghỉ ngơi và gắng sức.

5. Quy trình thực hiện siêu âm tim

Quá trình siêu âm tim cực kỳ đơn giản và nhẹ nhàng mà không hề gây ra bất cứ cảm giác đau đớn nào. Tùy theo loại hình siêu âm mà bạn đã thực hiện sẽ có những bước làm khác nhau. Tuy nhiên, bạn chỉ cần thực hiện những điều cơ bản sau:

- Đối với siêu âm tim không cần phải nhìn ăn sáng. Sau khi được bác sĩ tư vấn người bệnh sẽ di chuyển tới phòng siêu âm và cầm phiếu chờ đến lượt mình.

- Người bệnh có thể được thay áo để thuận tiện cho việc chụp hoặc không, tùy theo yêu cầu của từng bệnh viện. Riêng nữ giới thì cần phải lột áo ngực để tiện cho việc di chuyển đầu dò khảo sát.

- Trong phòng siêu âm luôn có ít nhất một bác sĩ và một nữ y tá giúp bạn điều chỉnh các thao tác.

- Người bệnh sẽ được nằm trên giường và bộc lộ rõ vùng ngực. Tuy nhiên bác sĩ sẽ giúp bạn che chắn phần ngực không cần thiết khi tiến hành siêu âm. Trong một vài trường hợp siêu âm tim có thể được thực hiện trong tư thế nằm nghiêng.

- Sử dụng một lớp gel bôi trơn lên đầu dò siêu âm sau đó di chuyển ở vị trí tim và vùng xung quanh để khảo sát. Kết quả hình ảnh sẽ được hiển thị trên màn hình máy tính. Bác sẽ có thể sẽ tư vấn một vài thông tin về tình trạng tim của người bệnh tại giường.

- Sau đó bệnh nhân được lau sạch hết gel trên vùng siêu âm tim và ra ngoài chờ kết quả. 

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh