Siêu âm đường mật - kỹ thuật hình ảnh hàng đầu trong chẩn đoán bệnh lý đường mật

1. Vai trò của siêu âm đường mật

Siêu âm đường mật là kỹ thuật hình ảnh được lựa chọn hàng đầu trong chẩn đoán bệnh lý đường mật - túi mật. Phương pháp này dễ thực hiện, rẻ tiền và cho hình ảnh với độ phân giải cao, an toàn bức xạ.

Vai trò của siêu âm đường mật

Một số bệnh lý đường mật có thể phát hiện qua siêu âm đường mật như: giun đường mật, sỏi túi mật, polyp túi mật, ung thư túi mật, Sỏi đường mật trong gan, Sỏi đường mật ngoài gan. Nếu đường mật, túi mật không khỏe, cơ thể sẽ có nhiều biểu hiện khác nhau như:

• Vàng da từ 2 tuần trở lên cả ở người lớn và trẻ em cần kiểm tra đường mật gấp; đặc biệt là đối với trẻ em, nếu bé đã trải qua khoảng thời gian vàng da sinh lý mà vẫn có dấu hiệu vàng da nặng thì bạn nên cho bé đi siêu âm đường mật kịp thời.
• Phân trẻ bị bạc màu lâu ngày là dấu hiệu của bệnh lý đường mật. Bệnh lý càng nặng thì độ bạc màu lại càng rõ ràng.
• Nước tiểu sẫm màu bất thường.
• Gan có dấu hiệu trương to và cứng, có thể sờ thấy.
• Trẻ emó các biểu hiện suy dinh dưỡng, chậm lớn hoặc thiếu máu ở mức độ nặng cũng nên siêu âm sớm, kiểm tra đường mật. Đây cũng có thể là tín hiệu gián tiếp cảnh báo mật đang có vấn đề.
• Ngoài ra, còn có một số triệu chứng khác như: chảy máu ngoài da, cổ chướng hoặc phù nề nặng,...

Các triệu chứng này tuy có thể không phải dấu hiệu liên quan trực tiếp đến sức khỏe túi mật nhưng cũng nên lưu ý đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

1900 3367 - Tổng đài tư vấn và đặt lịch khám tại các bệnh viện tuyến trung ương, phòng khám uy tín hoặc Tải ứng dụng Bác sĩ ơi - IVIE - Bác sĩ ơi để xem thông tin các CSYT và đặt lịch chủ động hơn!

1900 3367

2. Giải phẫu đường mật, túi mật

Giải phẫu đường mật bình thường của túi mật, đường mật. Đường mật gồm có hệ thống ống vận chuyển mật từ gan đến D2 tá tràng. Được chia thành đường mật trong gan và đường mật ngoài gan. Đường mật trong gan tạo thành bởi sự kết hợp của ống dẫn mật phân thùy. Ống gan phải và ống gan trái hợp với nhau tại cửa gan.

Giải phẫu đường mật, túi mật

Đường mật ngoài gan bao gồm đoạn ngoài gan của ống gan phải và ống gan trái, ống gan chung, ống túi mật, túi mật và ống mật chủ. Tĩnh mạch cửa và động mạch gan và động mạch phân nhánh đến các tiểu thùy. Ống mật trong các hạ phân thùy hợp lưu thành ống gan phải và ống gan trái với đường kính < 2 mm. Đường kính ống mật chủ cùng ống tụy chính đổ khúc D2 tá tràng.

Về túi mật hình quả lê, kích thước 6- 8 cm. Thành túi mật dày nhỏ hơn 3mm. gồm 3 phần: đáy, thân, cổ, dịch mật trống âm đồng nhất.

2. Một số bệnh lý thường gặp của siêu âm túi mật

Siêu âm túi mật phát hiện được các bệnh lý hay gặp của túi mật bao gồm: giun đường mật, sỏi túi mật, polyp túi mật, ung thư túi mật.

a. Sỏi túi mật

Thành phần cơ bản của sỏi mật bao gồm: sỏi cholesterol, sỏi sắc tố mật, sỏi hỗn hợp, sỏi carbonat calcium. Sỏi mật ở châu Âu, Mỹ thường gặp sỏi Cholesterol hay gặp ở túi mật thường do rối loạn chuyển hóa. Ở Việt Nam thường gặp do sỏi đường mật, do nhiễm khuẩn do giun.

Sỏi túi mật

Người bệnh 80 % không triệu chứng. Còn 20% triệu chứng với cơn đau quặn gan. Hình ảnh siêu âm sỏi túi mật bao gồm hình ảnh tăng âm kèm bóng cản ở sau. Vị trí sỏi mật nằm thấp và di động. Phân biệt với hình ảnh polyp túi mật (không di động, vị trí không thay đổi khi chuyển tư thế). Biến chứng thường gặp của sỏi túi mật là viêm túi mật. Các đặc điểm trên siêu âm bao gồm: dày thành túi mật (> 3 mm), phù nề thành túi mật, túi mật căng có đường kính ngang > 4 cm. Sỏi có thể có bùn mật. Người bệnh đau khi ấn đầu dò hạ sườn phải.

b. Polyp túi mật

Polyp túi mật hình thành do sự phát triển bất thường của các tế bào niêm mạc túi mật tạo thành u nhú lồi vào trong lòng túi mật. Hình ảnh siêu âm với tăng âm, không có bóng cản. Polyp túi mật được chia thành 2 loại: polyp lành tính và polyp ác tính. Hầu hết các polyp túi mật là dạng lành tính chiếm 95%. Tỷ lệ nhỏ có thể tiến triển thành ác tính. Hình ảnh nghi ngờ với kích thước lớn hơn 1,5 cm, không cuống và đơn độc. Tuy nhiên polyp túi mật cần theo dõi sự phát triển của nó theo thời gian 3- 6 tháng, để đánh giá và can thiệp kịp thời.

Polyp túi mật

c. Giun chui ống mật

Hình ảnh siêu âm giun chui ống mật sẽ thấy đường mật bị giãn rộng và trong ống mật chủ có hình tập trung nhiều hình ảnh tăng âm theo một vệt dài (giun).

d. Ung thư túi mật

Ung thư túi mật là ung thư xuất phát từ các tế bào ở túi mật. Chẩn đoán ung thư túi mật bằng phương pháp siêu âm với khối bên trong túi mật, kèm theo dày thành túi mật, tăng sinh mạch. Hình ảnh nghi ngờ u túi mật, để kết hợp các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác để chẩn đoán ví dụ chụp cắt lớp vi tính ổ bụng có tiêm thuốc, cộng hưởng từ.

e. U cơ tuyến

Bệnh cơ tuyến túi mật là bệnh lành tính hiếm gặp, trong các trường hợp phẫu thuật cắt túi mật.

3. Một số bệnh lý thường gặp của siêu âm đường mật

Một số bệnh lý đường mật thường gặp trong siêu âm như:

a. Sỏi đường mật trong gan

Sỏi đường mật trong gan

Hay còn gọi là sỏi trong gan, đây là những viên sỏi (nhỏ, to hoặc bùn) có nhiều trong ống gan phải, ống gan trái, trong túi mật. Siêu âm giúp xác định vị trí, kích thước của sỏi đường mật, biến chứng kèm theo (nếu có) ví dụ như thường gặp của viêm do sỏi mật. Hình ảnh sỏi đường mật trong gan là tăng âm kèm bóng cản, đường mật trong gan giãn. Sỏi bùn là hình ảnh tăng âm không kèm bóng cản, lắng đặng phần thấp.

b. Sỏi đường mật ngoài gan

Sỏi nằm ở đường mật ngoài gan ví dụ như ống mật chủ, sỏi túi mật. Sỏi được hình thành bởi cholesterol, muối mật và canxi, kích thước sỏi từ vài mm đến vài cm. Hình ảnh siêu âm sỏi tăng âm kèm bóng cản, di động.

Sỏi đường mật ngoài gan

c. Ung thư đường mật

Là tổn thương nằm ở đường mật ngoài gan, có thể ở đường mật chính, ở rốn gan (u Klatskin) hoặc các nhánh đường mật thuỳ gan. Người bệnh thường gặp có các bệnh nền là viêm xơ đường mật, sán lá gan, nang ống mật chủ, xơ gan bẩm sinh. Siêu âm cho thấy giãn đường mật trong gan, nó có thể xác định vị trí bít tắc do u trong 90% các trường hợp. Tổn thương u ở vùng rốn gan với khối đồng âm và cho những hình ảnh kèm theo đặc trưng là giãn đường mật trong gan, đường mật phía dưới có khẩu kính bình thường và túi mật không căng. Tổn thương u ở ống mật chủ cho thấy hình giãn túi mật kèm theo. Siêu âm giúp đánh giá lan tràn của ung thư sang cơ quan khác ổ bụng, các hạch ổ bụng.

4. Một số lưu ý trước khi siêu âm đường mật

- Chuẩn bị trước siêu âm:

• Đối với siêu âm túi mật, đường mật. Tốt ưu hóa hình ảnh bằng cách cho bệnh nhân nhịn ăn sáng, để túi mật căng to, dễ dàng quan sát trên siêu âm
• Đối với những bệnh nhân ăn no, túi mật xẹp khó khăn trong quan sát tổn thương túi mật.

Một số lưu ý trước khi siêu âm đường mật

- Trường hợp nếu lỡ ăn uống trước siêu âm thì vẫn có thể trao đổi thêm với bác sĩ, nếu trong giới hạn cho phép, bác sĩ vẫn tiến hành siêu âm nhưng thời gian thăm khám có thể lâu hơn bình thường.

- Trường hợp siêu âm cho bé nên có bố mẹ đi cùng để hỗ trợ bác sĩ đồng thời cũng cho bé nhịn ăn trước đó từ 3 -8h.

Siêu âm đường mật - kỹ thuật hình ảnh hàng đầu trong chẩn đoán bệnh lý đường mật, nhờ kĩ thuật siêu âm, bác sĩ có thể xác định bệnh lý đường mật để đưa ra hướng điều trị tốt nhất cho người bệnh. Hy vọng qua bài viết từ bác sĩ IVIE - Bác sĩ ơi, bạn đọc có thêm những thông tin bổ ích về siêu âm nói chung và siêu âm đường mật nói riêng. Mọi thắc mắc hay hỗ trợ đặt khám liên hệ với chúng tôi qua hotline:

1900 3367