Nguy hại đến từ căn bệnh HIV/AIDS

1. HIV/AIDS: ‘’căn bệnh thế kỷ’’ 

HIV được viết tắt của cụm từ "Human Immunodeficieny Virus" có nghĩa là Virus gây suy giảm miễn dịch ở người. AIDS được viết tắt của cụm từ "Acquired immunodeficiency Syndrom" hoặc SIDA viết tắt từ "Syndrome d' Immunodeficience Acquise" có nghĩa là "Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải". 

Đặc điểm sinh học của HIV là sau khi xâm nhập cơ thể người nhiễm sẽ phát triển nhân lên trong hệ miễn dịch và phá huỷ các tế bào miễn dịch. Khi các tế bào miễn dịch suy giảm, sẽ tạo thuận lợi cho sự xuất hiện của các bệnh nhiễm trùng cơ hội, và gây ra các triệu chứng liên quan và các bệnh lý khối u. Nguyên nhân chính gây tử vong ở người nhiễm HIV là do các bệnh nhiễm trùng cơ hội. Tuy nhiên, do chưa có vacxin phòng bệnh và do những hành vi nguy cơ dẫn đến tình trạng lây lan bệnh trong cộng đồng, ảnh hưởng đến kinh tế, xã hội của mọi Quốc gia, vì vậy HIV/AIDS đang là mối quan tâm của nền y tế toàn cầu. 

HIV virus gây suy giảm miễn dịch ở người.

2. Yếu tố của nhiễm HIV/AIDS

-  Tác nhân gây bệnh

Gồm HIV1 (Do L.Montagnier và cộng sự tìm ra năm 1983 và được Robert Gallot khẳng định năm 1984) và HIV 2 (do Barrin và cộng sự tìm ra tại Trung Phi vào năm 1986). Đây là các Retrovirus thuộc họ Lentivirus.

Nhiễm HIV có thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ nhiều tháng đến nhiều năm. Cho đến nay chúng ta vẫn chưa tìm ra được thuốc để diệt phần gen này. Hiện có 2 nhóm thuốc chính được đưa vào điều trị nhiễm HIV/AIDS là nhóm thuốc ức chế men sao mã ngược (RTIS) và thuốc ức chế men nẩy chồi (PIs). Tuy nhiên phải phối hợp 3 thuốc mới có thể ức chế sự nhân lên của HIV. Những thuốc này độc cho gan, thận và hệ thống tạo máu nên cần cân nhắc để phối hợp các thuốc.

- Sức đề kháng

HIV rất dễ bị tiêu diệt bởi các tác nhân lý hoá thông thường. Ở dạng lỏng với nhiệt độ 56°C chết trong 20 phút. Ở dạng đông khô, ở nhiệt độ 68°c HIV bị diệt trong 2 giờ. Các hoá chất như nước Javel bất hoạt HIV trong 20 phút. Cồn 70 độ diệt HIV trong 3 - 5 phút. Các hóa chất có clor bất hoạt HIV trong vòng 15- 20 phút, pH kiềm hoặc toàn đều diệt HIV nhanh. Tuy nhiên, tia cực tím và tia gamma không tiêu diệt được HIV.

Tải ứng dụng IVIE - Bác sĩ ơi để đặt khám trực tuyến với bác sĩ hoặc gọi đến hotline 19003367 để được hướng dẫn sử dụng ứng dụng!

- Các phương thức lây truyền

Nhìn chung sự lây nhiễm HIV phụ thuộc vào: 

• Số lượng virus HIV có trong máu hay dịch thể của người nhiễm HIV.
• Đường vào của HIV (qua da xây xước hay niêm mạc). 
• Thời gian tiếp xúc.
• Sức đề kháng (hay miễn dịch) của cơ thể. 
• Độc tính hay tính gây nhiễm của virus.

Mặc dù phát hiện được HIV ở mọi mô và dịch của người bị nhiễm song HIV tập trung nhiều nhất trong dòng máu, dịch tiết của cơ quan sinh dục, sữa mẹ và dịch tiết sinh học của cơ thể, nên có 3 đường lây bệnh chính:

• Đường máu: HIV lây qua truyền máu, các sản phẩm của máu và qua các dụng cụ chích xuyên qua da không được vô trùng (dùng chung bơm kim tiêm, kim châm cứu, xâu tại, xăm mình...), hoặc qua các vết thương khi tiếp xúc với máu và dịch của bệnh nhân HIV. 
• Qua đường tình dục: trên toàn thế giới, đây là đường lây nhiễm HIV nhiều nhất chiếm 80%. Người tình dục đồng giới lây nhiễm HIV do quan hệ tình dục qua hậu môn (đối với nam) hoặc qua dùng chung dụng cụ (đối với nữ). Người có quan hệ tình dục với nhiều người càng có nguy cơ lây nhiễm cao. Trong hoạt động tình dục, nguy cơ lây nhiễm càng cao đối với người nhận tinh dịch, có viêm loét sinh dục, kiểu quan hệ tình dục gây chảy máu. Ở Việt Nam, tỷ lệ lây nhiễm HIV qua đường tình dục đang gia tăng do hoạt động mại dâm, lối sống tình dục phóng túng. 
• Lây từ mẹ sang con: mẹ bị nhiễm HIV có thể lây cho con từ tuần thứ 21 của thai nghén, trong thời kỳ chu sinh và qua sữa mẹ. Hiện nay và trong tương lai số nữ thanh niên bị nhiễm HIV đang gia tăng sẽ làm cho tăng số trẻ em bị nhiễm HIV. 

Một số con đường lây nhiễm HIV.

3. Những đặc điểm của nhiễm HIV/AIDS 

- Nhiễm HIV là nhiễm trùng suốt đời

Khác với các nhiễm khuẩn khác, mầm bệnh chỉ tồn tại một thời gian ngắn trong cơ thể, HIV một khi đã tích hợp vào bộ gen của tế bào chủ sẽ tồn tại lâu dài. Thậm chí sau khi tử vong, HIV vẫn tiếp tục sống trong tử thi vài ngày, do vậy, người nhiễm HIV có thể truyền bệnh cho người khác suốt cả cuộc đời.

- Dịch HIV là một dịch ẩn mã. Nghiên cứu lịch sử tự nhiên của bệnh, người ta thấy nhiễm HIV diễn biến qua nhiều giai đoạn từ Bơ nhiễm qua giai đoạn cửa sổ đến giai đoạn nhiễm HIV không có triệu chứng, rồi hạch sưng to dai dẳng toàn thân và cuối cùng là các biểu hiện của AIDS. 

Thời gian từ khi nhiễm HIV đến khi diễn biến thành AIDS trung bình khoảng 10-15 năm. Trong khi đó, người nhiễm HIV mặc dù không có biểu hiện lâm sàng nhưng luôn có khả năng lây nhiễm cho người khác. Nếu không được phát hiện và tư vấn đầy đủ, người nhiễm HIV có thể lây truyền bệnh cho nhiều người, trước khi có biểu hiện của AIDS.

Bênh HIV là bệnh suốt đời.

- Các mô hình dịch tễ

Dựa vào thời điểm xuất hiện và các phương thức lây truyền, người ta thấy có 3 mô hình dịch tễ trong nhiễm HIV như sau: 

• Mô hình 1: gặp chủ yếu ở châu Mỹ, Úc và các nước Tây Âu. Dịch được phát hiện sớm từ đầu những năm 1980, lây truyền chủ yếu qua tình dục đồng giới và qua tiêm chích ma túy, sau đó mới lây qua tình dục khác giới. Do vậy tỷ lệ nhiễm HIV ở nam cao hơn ở nữ. 
• Mô hình 2: gặp ở châu Phi, nhất là vùng cận sa mạc Sahara. Dịch lây truyền chủ yếu qua tình dục khác giới và qua các dụng cụ chích qua da không vô trùng, nên tỷ lệ nhiễm giữa nam và nữ là như nhau. 

• Mô hình 3: Là các vùng còn lại của thế giới. Dịch xuất hiện muộn hơn vào những năm 1990 do lan truyền từ các nơi khác đến qua du lịch. Dịch ban đầu bùng nổ trong các nhóm người có hành vi nguy cơ cao, như mại dâm, ma tuý sau đó lan truyền mạnh mẽ vào cộng đồng qua đường tình dục và đường máu.

Cẩm nang IVIE - Bác sĩ ơi cung cấp cho bạn các bí quyết khám bệnh tại Hà Nội và Hướng dẫn khám bệnh tuyến trung ương với những thông tin đắt giá và chính xác nhất.

Chúc bạn và gia đình luôn mạnh khỏe!