Tầm soát ung thư đại trực tràng - ngăn ngừa nguy cơ ung thư

1. Tại sao cần tầm soát ung thư đại trực tràng? 

Ung thư đại trực tràng là ung thư đứng thứ 5 về tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong trên thế giới. Tại Việt Nam, bệnh cũng nằm trong 5 loại ung thư phổ biến nhất và đang có xu hướng ngày càng trẻ hoá. 

Ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng nếu được phát hiện ở giai đoạn càng sớm thì cơ hội chữa khỏi bệnh càng cao, tỷ lệ chữa khỏi trong giai đoạn đầu có thể lên tới 90%. Ung thư đại trực tràng ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ ràng, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý lành tính khác của đường tiêu hoá như rối loạn tiêu hoá, khó tiêu, viêm đại tràng, trĩ… Vì vậy, việc tầm soát để phát hiện sớm ung thư đại trực tràng là điều hết sức quan trọng nhằm bảo vệ sức khoẻ.

Hầu hết ung thư đại trực tràng đều phát triển từ polyp tiền ung thư. Polyp nằm trong lòng đại tràng và có thể phát hiện khi nội soi hoặc chụp CT scan. Có hai loại olyp chính là polyp tuyến và polyp tăng sinh. Polyp tuyến có thể trở thành ung thư nếu tiến triển trên 10 năm. Việc tầm soát ung thư có tác dụng phát hiện polyp hoặc ung thư giai đoạn sớm. Nếu phát hiện polyp, bác sĩ có thể chỉ định cắt bỏ để ngăn ngừa phát triển. 

Thông tin chi tiết những điều bạn cần biết về ung thư đại tràng tại đây

2. Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng 

• Những người có tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng thì các thành viên khác sẽ có nguy cơ cao hơn người bình thường. Đặc biệt nếu nhiều thành viên trong gia đình bị bệnh hoặc nếu ung thư xuất hiện sớm (trước 45 tuổi). 
• Người đã từng bị ung thư đại tràng hoặc polyp: Những người đã từng bị ung thư đại tràng thì sẽ có nguy cơ tái phát bệnh cao hơn. Hay những người đã bị polyp tuyến trước độ tuổi 60 có nguy cơ tiến triển thành ung thư. 
• Tuổi cao trên 50: Có tới 90% bệnh nhân ung thư đại trực tràng có độ tuổi trên 50 tuổi. Tuổi càng cao thì nguy cơ mắc bệnh càng cao. 
• Lối sống: Một vài yếu tố lối sống làm tăng nguy cơ bệnh lý như: chế độ ăn ít chất xơ, nhiều mỡ và thịt đỏ, hoặc thịt chế biến sẵn,… Người ít vận động, béo phì, lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá…
• Polyp tuyến ống gia đình (FAP): Đây là một rối loạn di truyền ít phổ biến. Gần 100% người có rối loạn này sẽ bị ung thư đại tràng trong suốt thời gian sống của họ, và hầu hết các trường hợp xảy ra trước độ tuổi 50. Người bị FAP có hàng trăm polyp khắp ruột già khi bắt đầu tuổi vị thành niên. 
• Bệnh ung thư đại tràng có liên quan di truyền không do polyp (HNPCC): Đây còn gọi là hội chứng Lynch – dạng di truyền khác liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Dạng này phổ biến hơn FAP một chút nhưng cũng chỉ chiếm khoảng 1/20 các trường hợp ung thư đại tràng. Khoảng 70% người bị HNPCC sẽ mắc ung thư đại tràng ở độ tuổi 65. Bệnh có xu hướng xảy ra ở những người trẻ tuổi. Người mắc HNPCC có nguy cơ mắc ung thư khác như ung thư tử cung, dạ dày, buồng trứng, bàng quang, thận,…
• Bệnh viêm ruột: Những người có bệnh Crohn đại tràng hoặc viêm loét đại tràng có nguy cơ cao mắc bệnh. Nguy cơ tăng lên phụ thuộc ổ viêm và thời gian mắc bệnh. Nếu ruột già bị viêm toàn bộ và viêm loét trên 10 năm thì nguy cơ ung thư rất cao. 

3. Các xét nghiệm tầm soát ung thư đại tràng 

Hiện có nhiều phương pháp tầm soát ung thư. Mỗi loại có những ưu – nhược điểm riêng tuỳ vào bệnh cảnh cụ thể mà người bệnh có thể lựa chọn. 

Xét nghiệm tàm soát ung thư đại tràng

a. Nội soi đại tràng

Nội soi giúp bác sĩ quan sát toàn bộ niêm mạc đại tràng. 

Tiến hành: Bạn cần nhịn ăn uống trước khi nội soi và súc ruột sạch sẽ. Sau đó, bác sĩ tiến hành dùng ống soi có gắn camera ở đầu để quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng. Nếu có những bất thường ở niêm mạc, cần sinh thiết tổn thương để làm xét nghiệm hoặc cắt bỏ tổn thương ngay trong lúc nội soi. 

Nội soi đại tràng có thể phát hiện những tổn thương trong lòng đại trực tràng như polyp, ung thư sớm, viêm, loét… Có thể cắt bỏ những tổn thương trong khả năng cho phép. 

Nhược điểm là có thể gây chảy máu hoặc thủng đại tràng. Tuy nhiên tỷ lệ này thấp. Nội soi thường gây mê nên sau nội soi bệnh nhân cần về nhà nghỉ ngơi. 

b. Chụp CT đại tràng 

Chụp CT là phương pháp không xâm lấn giúp bác sĩ phát hiện các khối u hoặc polyp lớn trong lòng đại tràng. Ngoài ra có thể phát hiện những tổn thương khác trong ổ bụng. 

Tuy nhiên, nhược điểm là phương pháp này cần súc ruột (làm sạch đại tràng) và khó đánh giá tổn thương nhỏ, không thể tiến hành sinh thiết. 

c. Xét nghiệm phân 

Ung thư đại  trực tràng thường giải phóng số lượng máu nhỏ và DNA bất thường trong phân. Xét nghiệm phân có thể phát hiện máu và DNA bất thường. 

Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân: Bạn ấy 2 mẫu phân từ 3 lần vệ sinh liên tục, mẫu phân được lấy tại nhà. Nên tránh sử dụng các loại thuốc kích thích đến ruột như aspirin, thuốc chống viêm steroid, trước khi lấy phân. Xét nghiệm này nên thực hiện hàng năm. 

Xét nghiệm DNA: giúp tìm đoạn DNA của tế bào ung thư, polyp bị bong ra lẫn vào phân. Xét nghiệm bất thường nên được theo dõi bởi bác sĩ nội soi. Chỉ định xét nghiệm được thực hiện 3 năm 1 lần. 

Tìm hiểu về các chỉ số xét nghiệm máu trong ung thư đại tràng tại đây.

Làm các xét nghiệm tầm soát ung thư đại tràng tại các cơ sở uy tín trên toàn quốc liên hệ ngay với Hotline 1900 3367 của IVIE - Bác sĩ ơi để được hỗ trợ kịp thời.

4. Kế hoạch tầm soát ung thư đại trực tràng 

Kế hoạch tầm soát ung thư đại trực tràng

Tầm soát ung thư đại trực tràng tùy vào mức độ nguy cơ của từng người:

a. Nguy cơ trung bình

Là những người không có một trong các yếu tố sau: 

• Đã từng bị ung thư đại tràng hoặc polyp đại tràng 
• Tiền sử gia đình bị ung thư đại tràng
• Đã từng bị viêm ruột – bệnh Crohn
• Đã bị hoặc nghi bị hội chứng di truyền liên quan đến ung thư: poylp đại tràng di truyền, hội chứng Lynch,…
• Từng xạ trị ở vùng bụng hoặc khung chậu. 

Những người có nguy cơ trung bình bị ung thư đại tràng nên bắt đầu tầm soát ở độ tuổi 50. Những chiến lược tầm soát được khuyên là: 

• Nội soi đại tràng 10 năm 1 lần. 
• Chụp CT bụng 5 năm 1 lần. 
• Nội soi đại tràng sigma 5 năm 1 lần, có hoặc không có xét nghiệm phân. 
• Xét nghiệm phân mỗi năm 1 lần (xét nghiệm máu ẩn trong phân) 
• Xét nghiệm DNA trong phân 3 năm 1 lần. 

b. Nguy cơ cao 

Là những người có một trong các yếu tố sau 

• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng, polyp đại tràng 
• Người đã từng bị ung thư đại tràng hoặc polyp 
• Đã từng bị viêm ruột – Crohn
• Tiền sử gia đình bị các hội chứng di truyền liên quan đến ung thư đại tràng: polyp tuyến di truyền, hội chứng Lynch…
• Đã từng xạ trị vùng bụng hoặc khung chậu do ung thư trước đây. 

Những người có nguy cơ cao nên thực hiện tầm soát sớm hơn, từ 45 tuổi. Đồng thời thường xuyên khám và tầm soát hơn, sử dụng những phương tiện nhạy hơn, hiệu quả hơn (nội soi đại tràng toàn bộ).

Ung thư đại tràng là bệnh phổ biến cần được tầm soát sớm. Vì vậy, bạn và gia đình nên chủ động trong việc khám và điều trị các bệnh lý, xây dựng lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng khoa học. Hy vọng bài viết cung cấp cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích. Nếu có nhu cần tầm soát ung thư, vui lòng liên hệ IVIE - Bác sĩ ơi để được đặt lịch tại các cơ sở y tế ngay hôm nay.